Бөлшекті қысқарту

()

Бөлшекті қысқарту

Бөлшекті қысқарту дегеніміз — бөлшектің алымын да, бөлімін деп бірдей санға немесе бірдей өрнекке бөлу.

1.7. Бөлшекті қысқартыңыз:

1) $\dfrac{{{{21}^8} \cdot {4^6}}}{{{3^{21}} \cdot {7^5}}}:\dfrac{{{8^5} \cdot {{49}^3}}}{{{{14}^4} \cdot {9^5}}}$

Шешуі

$$\dfrac{{{{21}^8} \cdot {4^6}}}{{{3^{21}} \cdot {7^5}}}:\dfrac{{{8^5} \cdot {{49}^3}}}{{{{14}^4} \cdot {9^5}}} = \dfrac{{{3^8} \cdot {7^8} \cdot {2^{12}} \cdot {7^4} \cdot {2^4} \cdot {3^{10}}}}{{{3^{21}} \cdot {7^5} \cdot {2^{15}} \cdot {7^6}}} = \dfrac{{{2^{16}} \cdot {3^{18}} \cdot {7^{12}}}}{{{2^{15}} \cdot {3^{21}} \cdot {7^{11}}}} = 2 \cdot {3^{ – 3}} \cdot 7 = \dfrac{{14}}{{27}}$$

2) $\dfrac{{{7^8} \cdot {{49}^{ – 2}} \cdot {5^4} + 49 \cdot 125 \cdot {{\left( {\frac{1}{5}} \right)}^{ – 1}}}}{{{{(7 \cdot 5)}^4} \cdot {7^{ – 3}}}}$

Шешуі

$$\frac{{{7^8} \cdot {{49}^{ – 2}} \cdot {5^4} + 49 \cdot 125 \cdot {{\left( {\frac{1}{5}} \right)}^{ – 1}}}}{{{{(7 \cdot 5)}^4} \cdot {7^{ – 3}}}} = \frac{{{7^8} \cdot {7^{ – 4}} \cdot {5^4} + {7^2} \cdot {5^3} \cdot 5}}{{{7^4} \cdot {5^4} \cdot {7^{ – 3}}}} = \frac{{{7^4} \cdot {5^4} + {7^2} \cdot {5^4}}}{{7 \cdot {5^4}}} = $$ $$ = \frac{{{7^2} \cdot {5^4} \cdot \left( {{7^2} + 1} \right)}}{{7 \cdot {5^4}}} = 7 \cdot 50 = 350$$

3) $\dfrac{\sqrt{21}+\sqrt{14}}{\sqrt{7}}$

Шешуі

$$\frac{{\sqrt {21} + \sqrt {14} }}{{\sqrt 7 }} = \frac{{\sqrt 7 (\sqrt 3 + \sqrt 2 )}}{{\sqrt 7 }} = \sqrt 3 + \sqrt 2 $$

4) $\dfrac{2 \sqrt{10}+4-2 \sqrt{2}}{\sqrt{5}+\sqrt{2}-1}$

Шешуі

$$\frac{{2\sqrt {10} + 4 – 2\sqrt 2 }}{{\sqrt 5 + \sqrt 2 – 1}} = \frac{{2\sqrt 5 \cdot \sqrt 2 + 2\sqrt 2 \cdot \sqrt 2 – 2\sqrt 2 }}{{\sqrt 5 + \sqrt 2 – 1}} = \frac{{2\sqrt 2 (\sqrt 5 + \sqrt 2 – 1)}}{{\sqrt 5 + \sqrt 2 – 1}} = 2\sqrt 2 $$

5) $\dfrac{2 \sqrt{10}-5}{4-\sqrt{10}}$

Шешуі

$$\frac{{2\sqrt {10} – 5}}{{4 – \sqrt {10} }} = \frac{{\sqrt 5 \cdot (2\sqrt 2 – \sqrt 5 )}}{{\sqrt 2 \cdot (2\sqrt 2 – \sqrt 5 )}} = \sqrt {\frac{5}{2}} $$

6) $\dfrac{{9 – 2\sqrt 3 }}{{3\sqrt 6 – 2\sqrt 2 }}$

Шешуі

$$\frac{{9 – 2\sqrt 3 }}{{3\sqrt 6 – 2\sqrt 2 }} = \frac{{\sqrt 3 \cdot (3\sqrt 3 – 2)}}{{\sqrt 2 \cdot (3\sqrt 3 – 2)}} = \sqrt {\frac{3}{2}} $$

7) $\dfrac{(\sqrt{10}-1)^2-3}{\sqrt{10}+\sqrt{3}-1}$

Шешуі

$$\frac{{{{(\sqrt {10} – 1)}^2} – 3}}{{\sqrt {10} + \sqrt 3 – 1}} = \frac{{{{(\sqrt {10} – 1)}^2} – {{(\sqrt 3 )}^2}}}{{\sqrt {10} + \sqrt 3 – 1}} = \frac{{(\sqrt {10} – 1 + \sqrt 3 )(\sqrt {10} – 1 – \sqrt 3 )}}{{\sqrt {10} + \sqrt 3 – 1}} = $$

8) $\dfrac{\sqrt[8]{9} \cdot \sqrt[3]{40} \cdot \sqrt[4]{4}}{\sqrt[6]{25} \cdot \sqrt{2} \cdot \sqrt[4]{3}}$

Шешуі

$$\frac{{\sqrt[8]{9} \cdot \sqrt[3]{{40}} \cdot \sqrt[4]{4}}}{{\sqrt[6]{{25}} \cdot \sqrt 2 \cdot \sqrt[4]{3}}} = \frac{{\sqrt[8]{{{3^2}}} \cdot \sqrt[3]{{{2^3}}} \cdot 5 \cdot \sqrt[4]{{{2^2}}}}}{{\sqrt[6]{{{5^2}}} \cdot \sqrt 2 \cdot \sqrt[4]{3}}} = \frac{{\sqrt[4]{3} \cdot 2 \cdot \sqrt[3]{5} \cdot \sqrt 2 }}{{\sqrt[3]{5} \cdot \sqrt 2 \cdot \sqrt[4]{3}}} = 2$$

9) $\dfrac{(\sqrt{5}-\sqrt{11})(\sqrt{33}+\sqrt{15}-\sqrt{22}-\sqrt{10})}{\sqrt{75}-\sqrt{50}}$

Шешуі

$$\frac{{(\sqrt 5 – \sqrt {11} )(\sqrt {3 \cdot 11} + \sqrt {3 \cdot 5} – \sqrt {2 \cdot 11} – \sqrt {2 \cdot 5} )}}{{\sqrt {25 \cdot 3} – \sqrt {25 \cdot 2} }} = $$ $$ = \frac{{(\sqrt 5 – \sqrt {11} )(\sqrt 3 (\sqrt {11} + \sqrt 5 ) – \sqrt 2 (\sqrt {11} + \sqrt 5 ))}}{{5(\sqrt 3 – \sqrt 2 )}} = $$ $$ = \frac{{(\sqrt 5 – \sqrt {11} )(\sqrt {11} + \sqrt 5 )(\sqrt 3 – \sqrt 2 )}}{{5(\sqrt 3 – \sqrt 2 )}} = \frac{{5 – 11}}{5} = – \frac{6}{5} = – 1,2$$

10)$\dfrac{\sqrt{6}+\sqrt{3}-\sqrt{2}-1}{\sqrt{6}+2 \sqrt{3}-\sqrt{2}-2}$

Шешуі

$$\frac{{\sqrt 6 + \sqrt 3 – \sqrt 2 – 1}}{{\sqrt 6 + 2\sqrt 3 – \sqrt 2 – 2}} = \frac{{\sqrt {3 \cdot 2} + \sqrt 3 – \sqrt 2 – 1}}{{\sqrt {3 \cdot 2} – \sqrt 2 + 2\sqrt 3 – 2}} = \frac{{\sqrt 3 (\sqrt 2 + 1) – (\sqrt 2 + 1)}}{{\sqrt 2 (\sqrt 3 – 1) + 2(\sqrt 3 – 1)}} = $$ $$\frac{{(\sqrt 2 + 1)(\sqrt 3 – 1)}}{{(\sqrt 3 – 1)(\sqrt 2 + 2)}} = \frac{{\sqrt 2 + 1}}{{\sqrt 2 + 2}} = \frac{{\sqrt 2 + 1}}{{\sqrt 2 (\sqrt 2 + 1)}} = \frac{1}{{\sqrt 2 }} = \frac{{\sqrt 2 }}{2}$$

11)$\dfrac{{{6^{3 + \sqrt 5 }}}}{{{3^{2 + \sqrt 3 }} \cdot {2^{1 + \sqrt 5 }}}}$

Шешуі

$$\frac{{{6^{3 + \sqrt 5 }}}}{{{3^{2 + \sqrt 5 }} \cdot {2^{1 + \sqrt 5 }}}} = \frac{{{6^2} \cdot {6^{1 + \sqrt 5 }}}}{{3 \cdot {3^{1 + \sqrt 5 }} \cdot {2^{1 + \sqrt 5 }}}} = \frac{{36 \cdot {6^{1 + \sqrt 5 }}}}{{3 \cdot {6^{1 + \sqrt 5 }}}} = 12$$

12)$\dfrac{{{{100}^n}}}{{{2^{2n + 1}} \cdot {5^{2n – 2}}}},\quad n \in \mathbb{N}$

Шешуі

$$\frac{{{{100}^n}}}{{{2^{2n + 1}} \cdot {5^{2n – 2}}}} = \frac{{{{\left( {{2^2} \cdot {5^2}} \right)}^n}}}{{{2^{2n + 1}} \cdot {5^{2n – 2}}}} = {2^{2n – 2n – 1}} \cdot {5^{2n – 2n + 2}} = {2^{ – 1}} \cdot {5^2} = \frac{{25}}{2}$$

13)$\dfrac{{4 \cdot {{18}^n}}}{{{3^{2n – 1}} \cdot {2^{n + 1}}}},\quad n \in \mathbb{N}$

Шешуі

$$\frac{{4 \cdot {{18}^n}}}{{{3^{2n – 1}} \cdot {2^{n + 1}}}} = \frac{{{2^{n + 2}} \cdot {3^{2n}}}}{{{2^{n + 1}} \cdot {3^{2n – 1}}}} = {2^{n + 2 – n – 1}} \cdot {3^{2n – 2n + 1}} = 2 \cdot 3 = 6$$

14)$\dfrac{{{{\left( {{8^{k + 1}} + {8^k}} \right)}^2}}}{{{{\left( {{4^k} – {4^{k – 1}}} \right)}^3}}},\quad k \in \mathbb{N}$

Шешуі

$$\frac{{{{\left( {{8^{k + 1}} + {8^k}} \right)}^2}}}{{{{\left( {{4^k} – {4^{k – 1}}} \right)}^3}}} = \frac{{{{\left( {{8^k}(8 + 1)} \right)}^2}}}{{{{\left( {{4^{k – 1}}(4 – 1)} \right)}^3}}} = \frac{{{8^{2k}} \cdot {9^2}}}{{{4^{3(k – 1)}} \cdot {3^3}}} = \frac{{3 \cdot {2^{6k}}}}{{{2^{6k}} \cdot {2^{ – 6}}}} = \frac{3}{{{2^{ – 6}}}} = 3 \cdot 64 = 192$$


Жазба сіз үшін қаншалықты қажет болды?

Жұлдызшаның үстінен басыңыз!

Сіз бұл жазбаны қажетті деп таптыңыз...

Әлеуметтік желіде бөлісіңіз!

Бұл жазбаның сіз үшін қажетті болмағаны өкінішті!

Жазбамызды жақсартайық!

Жазбаны жақсартуға қандай ұсыныс айтар едіңіз?

Пікір қалдыру

Сіздің электронды почтаңыз жарияланбайды, Міндетті жолдарды толтырып шығыңыз.